‘Geitenboer Doetie moet deel van haar geiten wegdoen: “Zo krom als wat”‘, kopt het Friese Dagblad. Maar toch gaat het gebeuren, tenzij Doetie nu geholpen wordt. De gemeente en provincie willen wel, maar kunnen niet nú, terwijl hulp nú nodig is.

Doetie heeft een goed lopend kleinschalig dierwaardig geitenbedrijf. Bokjes en lammetjes drinken bij de moeder, de geiten geven weinig melk, worden oud. En Doetie weet de melk heel goed te verwaarden door haar kazen voor goede prijzen af te zetten via de markt en de horeca.

Opeens moest ze in de ene gemeente weg, en vond een andere gemeente waar ze terecht kon. In goed overleg, en vanwege de haast, maakte ze de afspraak om zonder vergunning te starten. Wel met groen licht van de provincie dat die voornemens was om de vergunning te verlenen. Ondertussen werkte ze in een gedoogconstructie zonder vergunning en was ze kwetsbaar en onzeker, een gevoel dat veel PAS melders herkennen.

Overigens een erg dure stikstofvergunning (25.000 euro!), die helemaal niet nodig zou moeten zijn, of in ieder geval véél goedkoper. Want haar bedrijf stoot nauwelijks stikstof uit doordat ze niet kiest voor hoge productie maar voor een kleiner geitenras, minder melk, kruidenrijk gras en veel natuur. Het verdienmodel zit ‘m niet in volume, maar in de kwaliteit van de kaas en het leven van de geit. Maar de huidige regels houden hier geen rekening mee. Een geit is een geit, hoogproductief of laagproductief, en regels zijn regels.

De meeste buurtbewoners verwelkomen Doetie met open armen. Eentje diende een klacht in over dat Doetie meer geiten heeft dan vergund. Hoewel zowel provincie als gemeente dit goed vonden, moeten ze nu handhaven en hangt Doetie nu toch het zwaard van Damocles boven het hoofd. Moeten ze haar gezonde geiten naar de slacht doen, of kunnen we haar helpen?

Kleinschalige geitenhouders kampen met meer problemen

Behalve vergunningen, loopt Doetie tegen meer problemen op. Kleinschalige boeren werken graag met kleinschalige slachters. Daar hebben ze persoonlijk contact, kunnen ze toezien dat het slachten netjes gebeurd en krijgen ze het vlees van hun dieren weer terug om zelf te verkopen.

Helaas verdwijnt de ene na de andere kleinschalige slachterij. Ze worden veel gecontroleerd, de controles zijn duur, de boetes zijn hoog, en maatwerk wordt niet gewaardeerd. Zo kreeg Doetie al een paar keer geiten teruggestuurd. De slachterij wilde ze niet slachten uit angst voor boetes. Wat was er aan de hand: twee geiten hadden een te klein beentje. Met dat kleine been konden ze goed meekomen in de groep en ook gewoon springen op 3 poten. Slachterijen mogen geen kreupele dieren slachten, de dieren moeten gezond op 4 benen kunnen staan. De geiten van Doetie waren gezond oud geworden op hun 3 benen, maar uit angst voor controles werden ze niet geslacht. Een kostenpost voor Doetie. Een andere geit die vanwege bijzonder hoge leeftijd een dikke hangbuik had gekregen, werd afgekeurd; zwanger. Zulke ouderdom kennen ze bij de slachters niet.

Veel kleine veehouders en kleine slagers gaan gebukt onder hoge regeldruk. Hoe meer je afwijkt, hoe meer controles lijkt wel. Terwijl je zou denken dat de controledruk evenredig op zou moeten gaan, met het aantal dieren en de grote van het bedrijf. En de prijs van de controles ook.

Caring Farmers pleit voor betere passende regels voor kleinschalige, duurzame en out-of-the-box bedrijven. Diversiteit moet kunnen, en duurzaamheid beloond.