Zoveel mogelijk meewerken met de natuur op een unieke locatie

Herenboerderij De Groote Modderkolk ligt in Loenen, een dorp ten zuiden van Apeldoorn.

De boerderij werkt volgens het principe van Herenboeren. Herenboeren Nederland is een snelgroeiende burgerbeweging met bijna 20 Herenboerderijen van elk zo’n 20 hectare verspreid over heel Nederland. Het motto is Samen duurzaam voedsel produceren.

De coöperatie

De “Herenboeren” zijn de 200-270 huishoudens die – in de vorm van een coöperatie – samen eigenaar zijn van een kleinschalige gemengde boerderij.  Zij brengen samen het geld bijeen om één of meer professionele boeren in dienst te nemen, die zorgen voor natuurinclusief geproduceerd voedsel voor de coöperatieleden.

Bij Herenboeren De Groote Modderkolk werken 2 boeren: Rianne doet vooral de groenteteelt en de dieren, Menno de groenteteelt en het fruit. Beiden wilden altijd al boer worden, ook al komen ze niet ‘van de boerderij’. Ze hebben hun opleidingen gedaan aan de Warmonderhof en Hogeschool Larenstein.

Oorspronkelijk was deze boerderij van Natuurmonumenten, waarbij het als fokbedrijf fungeerde voor het brandrode rund. De coöperatie Herenboeren De Groote Modderkolk pacht nu de boerderij van Natuurmonumenten. “Daar hebben we ook de mooie grote potstal aan te danken. We kregen wel de verplichting om de kudde in stand te houden en te werken met stamboekstieren. Dat doen we graag.”

De coöperatie draait nu 5 jaar als gemengd bedrijf. “Qua teelten zijn we compleet. We hebben fijne tuinbouw én grove groenten, zoals aardappelen, pompoenen, graan. En ook allerlei fruitbomen.

In de boomgaard scharrelen de kippen, zij leveren de eieren, de varkens werken het groenteafval weg en de runderen zorgen voor mest en vlees.”

De boerderij heeft een ouderwetse potstal, de mest van de eigen koeien gebruiken ze weer in de groenteteelt. “We zijn grotendeels zelfvoorzienend op dit gebied, en we streven steeds meer naar een gesloten kringloop.”

Opnieuw beginnen

De naam ‘De Groote Modderkolk’ kreeg het terrein niet voor niets: “Na de inrichting van de Herenboerderij bleek dat we bepaalde akkers niet droog genoeg kregen voor de groente- en fruitteelt. Dit is aanleiding geweest dat we 2 jaar geleden de boerderij helemaal op z’n kop hebben gezet. De groententeelt en kas zijn verplaatst en de fruitbomen kregen een nieuwe plaats. We zijn nu in het 3^e jaar op de nieuwe percelen. Werkendeweg leer je de bodem goed kennen om die optimaler in te richten.”

Toekomst

“Nu gaan we, vanuit een goede basisinrichting, stap voor stap optimaliseren. We telen voor circa 300 monden. Het aantal is stabiel en we hebben de ambitie om verder te groeien.  Andere Herenboerderijen liggen vaak dichter bij grotere steden, dan is het eenvoudiger om te groeien naar meer leden. Wij worden omringd door dorpen waar veel bewoners bv. een eigen moestuin hebben. Dat maakt dat een deel van de leden van verder weg komen, tot aan Dieren en Epe. We willen ook groeien in diversiteit qua groenteteelt. Met de tunnelkas kunnen we het seizoen verlengen en ook weer andere producten zoals tomaten en komkommers gaan telen.”  Een ander nieuw gewas in 2024 is zoete aardappel.

Naast de natte bodemcondities zitten we ook op vrij zure zandgrond. Niet alle groenten doen het hier even goed. “We zoeken steeds naar rassen die het best passen bij de natuurlijke bodemcondities. Dat is best lastig. Broccoli en bloemkool zijn erg geliefd onder onze leden, maar doen het niet altijd goed op onze zandgrond.”

Nog een speerpunt voor 2024: het verbeteren van de bodemkwaliteit. “We werken continu aan het verbeteren van de bodem door het toevoegen van onze eigen potstalmest. Maar ook door bv. kalk toe te voegen zodat de bodem minder zuur wordt. We werken met groenbemesters die ons helpen de bodem dieper doorwortelbaar te krijgen en die zorgen voor extra organische stof, wat helpt in het vasthouden van vocht in droge periodes.

Eind vorig jaar hebben we voor het eerst graan en erwten ingezaaid. Dit is zowel voor bodemverbetering als voor meer eigen veevoer. De varkens moeten we tot nu nog bijvoeren met brokken. Door deels eigen voer te verbouwen kunnen we kringloop iets meer sluiten.”

Profiel

Herenboeren De Groote Modderkolk heeft 20 ha grond ‘bij huis’. Elders wordt 5 ha gepacht voor voederwinning (kuilvoer) voor de winter.

Bij de boerderij is 10 ha weide en 1 ha fijne groenten, 3 ha grove groenten en 1 ha fruit. Daarnaast bevat 1 ha allerlei landschapselementen zoals kikkerpoelen, een klassieke eikenlaan, diverse houtwallen en singels. In 2024 is het streven de diversiteit verder te vergroten door meer bloem- en kruidenrijke graslanden in te zaaien en nog meer houtwallen en singels aan te leggen.

“Aan het natuurlijke aspect hoeven we niet zoveel te doen. De locatie is van zichzelf al mooi en er is veel natuur aanwezig. Natuurlijk werken we zoveel mogelijk met de natuur mee, maar er zijn grenzen… Reeën, buizerds en dassen zijn hier thuis.” Voor de bescherming van kippen en groenten moeten er wel maatregelen genomen worden en zijn hekwerken niet altijd te voorkomen. “Zo moeten we de kippen beschermen tegen de buizerd als ze in de boomgaard scharrelen.”

Op het erf is altijd wat te doen. Natuurmonumenten heeft er een kantoor en vrijwilligersruimte, het is het startpunt van een aantal populaire wandelpaden en er is een zorgboerderij met theeschenkerij. Het contact met de zorgboerderij is goed. “In de zomer werken de cliënten ook bij ons op de boerderij een beetje mee. Ze maaien het gazon en oogsten voor ons de courgettes. En andersom kunnen ze knutselen in onze werkschuur waar ze bv. insectenhotels maken. We hebben met de inrichting van de schuur hiermee ook rekening gehouden. Het is fijn en gezellig dat we zo met elkaar kunnen samenwerken op één erf.”

Samenwerking en Caring Farmers

Elke maand is er een bijeenkomst van de alle boeren die in dienst zijn bij Herenboeren Nederland, de collega-boeren van de 20 andere Herenboerderijen.

Op deze ‘boerendag wordt kennis uitgewisseld over thema’s machines, teeltplannen, groenbemesters, veehouderij en bemesting. Ook zijn er binnen Herenboeren Nederland zogenaamde expertgroepen, bijvoorbeeld voor fruit.

Herenboeren De Groote Modderkolk is daarnaast ook lid van de Bio-Dynamische Vereniging. Dieren aanschaffen gaat zowel via andere Herenboeren coöperaties als via andere (biologische) bedrijven.

Herenboeren Nederland is nauw verbonden met Caring Farmers. Beide zetten zich in voor een transitie naar natuurinclusieve kringlooplandbouw.

Links boer Menno. Foto rechts Rianne.