Gerdien Dijkstra werd in 2021 door burgerwindcoöperatie Betuwewind als projectleider aangesteld voor Voedselbos Lingehout in Geldermalsen, waarvan sinds het voorjaar van 2022 met de aanleg is gestart. Met het door haar geschreven businessplan en haar achtergrond als bioloog en milieukundige stapte ze over van een positie als consultant maatschappelijk verantwoord ondernemen en is ze leden voor het coöperatieve voedselbos gaan werven. Inmiddels hebben 157 mensen duizend euro ingelegd. Ook Betuwewind heeft geïnvesteerd in de realisatie van het project.

Betuwewind is een burgerwindcoöperatie met ruim twaalfhonderd leden die zeven windmolens bezit. Daar wordt goed geld mee verdiend. Elk jaar gaat tien procent terug naar de investeerders en 6 ton per jaar komt in een fonds voor duurzaamheidsinitiatieven in de regio. Daarnaast start Betuwewind eigen duurzame landbouw- of energieprojecten. Voedselbos Lingehout is er één van. Een grote lap grond van 12 hectare kwam beschikbaar op het landgoed Groot Westerhout in een kromming van rivier de Linge, en is nu een van de grootste voedselbossen in Nederland.

Productie

De grond is gepacht voor een periode van dertig jaar. Naast een traditionele laagstam appelboomgaard, bestond het perceel vooral uit voormalige maisakker. De grond was uitgeput en verdicht. Gerdien vertelt: “Het eerste jaar is bladrammenas en mosterd ingezaaid als groenbemesters. Bladrammenas wortelt heel diep, gaat dwars door de keiharde kleilaag heen. Ideaal. Daarna zijn we gaan inplanten: kleine en grote struiken; kleine en grote bomen, volgens de principes van de voedselbosbouw met verschillende hoogtelagen in vegetatie, zodat van het zonlicht optimaal geprofiteerd kan worden. We hebben eigenlijk drie soorten voedselbos. Allereerst is er een één hectare groot ‘belevingsbos’, met grillige paadjes, helemaal gericht op educatie: mensen laten ervaren wat voor eetbaars er allemaal groeit in zo’n voedselbos.”

Wat verderop ligt het echte productiebos in opeenvolgende rijen met – nu nog – allemaal verschillende soorten jonge bomen en struikjes. Het duurt dan ook nog minstens drie tot vier jaren voor het voedselbos opbrengsten genereert. Misschien is voedselbos ook niet zo’n goede term, omdat van een volgroeid bos nooit sprake is. “Met een voedselbos ben je eigenlijk steeds bosranden aan het maken” legt Gerdien uit.

Er is ook 3,5 ha conventionele laagstamboomgaard met zevenduizend stuks appelbomen, zoals Elstar, Goudreinet en Jonagold. Als je biologisch appels wilt telen die mooi genoeg zijn om in de supermarkt te liggen, zou je de kosten voor biologisch beheer niet terugverdienen. Daarom wordt de gaard stap-voor-stap de komende jaren omgevormd door telkens 2 rijen appelbomen te verwijderen, en nieuwe fruit- en notenbomen aan te planten. De appels gaan deels naar een cidermaker, of we laten ze zelf versappen, of ze gaan naar onze oogstabonnees. Jonge notenbomen zijn kwetsbaar, maar staan voorlopig goed beschut tussen de appels. Aan de zuidkant van de “bosrijen” worden soorten geplant die vooral warmte nodig hebben, zoals kaki, pawpaw en vijg.

Boer-burger verbinding

Investeerders moeten geduld op kunnen brengen en het is belangrijk dat ze betrokken blijven, bijvoorbeeld als vrijwilliger. Gelukkig zijn er al mooie resultaten in de tuinderij waar op 2 hectare groenten en klein fruit in een strokensysteem worden geteeld. Woensdag t/m zaterdag kunnen de abonnees komen oogsten. Leden krijgen 20% korting. Voor in de zomermaanden kunnen ze hun tassen heerlijk volladen. Ook is er een grote bloemenweide en kruidentuin, worden workshops, buitenlessen en rondleidingen gegeven en zijn veldboeketten en groenten te koop via een strippenkaartsysteem.

Gerdien is ervan overtuigd dat een voedselbos – wanneer bedrijfsmatig gedraaid- een kostendekkend verdienmodel voor natuur-inclusieve landbouw kan zijn, en werkt er hard aan dit te bewijzen. Alles op Voedselbos Lingehout is experimenteel, en de oogst kan heel gevarieerd zijn. Hoewel Gerdien al met een oogstkalender werkt gebaseerd op prognoses van groeiresultaten, is het lastig genoeg afzet te genereren voor de toekomstige oogst. Ze maakt al contacten met verwerkers in de omgeving, die best geïnteresseerd zijn, maar het moet zich allemaal nog bewijzen in volumes. “De klok zal het leren, maar we geloven erin!”