Nieuws

Home  /  Actueel  /  Nieuws  / 

Dubbeldoelkip

Vlees OF ei

De reguliere legkip en de reguliere vleeskip zijn 2 totaal verschillende creaties geworden. De vleeskip legt geen ei en de legkip legt 400-500 eieren in haar leven. De vleeskip is op 6 weken leeftijd meer dan 3 kg na het eten van 4,2 kg voer terwijl de volwassen legkip tussen de 1,7-1,9 kg weegt.

Knap staaltje productie maar er zitten nadelen aan die de meeste mensen negeren. De belangrijkste twee zijn het dierenwelzijn en het hoogwaardige voer dat nodig is om deze productie te krijgen. Dat laatste is een zware last voor de planeet.

Dierenwelzijn staat onder druk omdat de productie eigenlijk het lichaam teveel belast. Het dier en haar productie zijn uit balans. Denk aan kreupele vleeskuikens, borstbeenbreuken bij leghennen en dan hebben we het nog eens over de ouderdieren waar het welzijn nog meer onder druk staat.

Dit artikel is niet bedoeld om de reguliere productiedieren centraal te zetten maar juist een alternatief te belichten: de dubbeldoelkip. Deze lijkt dé oplossing  maar er zijn een paar belangrijke aandachtspunten.

Ras of hybride

Zoals de naam doet vermoeden gaat het om vlees EN ei van één en dezelfde kip. Kippenrassen zoals de Noord Hollandse Blauwe of de Marans zijn dubbeldoelrassen. Ze leggen minder eieren maar hebben meer groei. Er zijn ook hybride dubbeldoelrassen. Hierin is de vader een ander type dan de moeder. Dit resulteert over het algemeen in meer eieren en meer vlees. De oorzaak ligt in de genetica. Moederhennen geven aan hun dochters genen mee voor het aantal eieren (leg%) terwijl de vaderhaan de genen vererft die het ei-gewicht beïnvloed voor hun dochters maar ook de groei van zowel zonen als dochters. Door een meer ‘vlees-typische haan’ en meer ‘leg-typische hen’ te gebruiken verkrijg je dus ‘best of both worlds’. Qua productie is een dubbeldoelhaan 2,6 kg levend gewicht op 15 weken en nabij 300 eieren van de hen op 75 weken.

Hybride dubbeldoelkippen zijn dus geen ras wat zichzelf in stand kan houden. Grote fokkerij organisaties zoals Hendrix Genetics en Lohmann hebben een aantal hybride lijnen zoals de Sasso en de Lohmann Dual. In Duitsland heeft Ökologische Tier Zucht (ÖTZ) een eigen biologisch fokkerij programma waarin ze Bress Gauloise hanen kruisen met New Hampshire en White Rock hennen. Het principe is hetzelfde: beide ouders vererven hun specifieke verschillende eigenschappen aan de hun kuikens: de dubbeldoelkip. Er zijn nog meer koppels kippen die als dubbeldoelhennen worden verkocht. Niet de hanen, dat is al opvallend. In de handel worden de vleesvermeerderingshennen (moeders van de traag groeiende vleeskuikens) ook als dubbeldoel bestempeld. Hun broertjes, de hanen, zijn dan plots uit het verhaal verdwenen. Dat is een vorm van opportunisme waar men voor moet waken: hennen worden makkelijk ‘dubbeldoel’ genoemd terwijl hun broertjes vanaf dag 1 spoorloos zijn, ofwel, die waren nutteloos dus zonder doel. Geen dubbeldoel.  

Voeding

Naast het aantal eieren en de groei zijn er nog meer verschillen tussen een dubbeldoelkip en een reguliere leghen. De dubbeldoelkip is zwaarder en eet meer. Maar omdat ze tegelijk minder eieren legt is er minder hoogwaardig voer nodig. Dat dit zo werkt wordt ondersteund door projecten in west- en sub Sahara Afrika waar dubbeldoel kippen stabiel 60% leg kunnen genereren met alleen scharrelen en 1 handje cassave/rijst per dag. Voor de Nederlandse dubbeldoelkippen is zowel de wetenschappelijke onderbouwing als de praktijkervaringen van het minder hoogwaardige voer beperkt. Bijna alle dubbeldoellegkippen worden zeer vergelijkbaar gevoerd als biologische gehouden reguliere leghennen. Let op: als de hennen rond 20 weken leeftijd aan de leg komen dan groeien ze nog meer dan een reguliere hen. De behoefde aan voedsel met voldoende beschikbare aminozuren om zowel de piekproductie van de eieren van 80-90% als de lichaamsgroei te volbrengen is dan hoog en dit wordt in het veld nog wel eens tekortgedaan met afwijkend gedrag zoals veren-eten, kale nekken, kale ruggen, kale buiken als gevolg

Borstbeenbreuken

Logisch beredenerend zou je denken dat de dubbeldoelkip minder last van borstbeenfracturen zou hebben dan de reguliere leghen omdat ze minder calcium nodig heeft voor de lagere productie. De stabiele legfase tot ca 65 weken is met 75-80% een stuk lager dan de reguliere hennen die makkelijk boven de 90% kunnen blijven leggen. Dit is nog heel weinig onderzocht voor de verschillende rassen/genetica. Zelf heb ik 11 koppels Sasso Silver hennen opgevolgd in mobiele karren en deze vergeleken met reguliere bruine leghennen in identieke huisvesting. Hieruit bleek dat de Sasso hennen op 60 weken leeftijd ongeveer 50% minder borstbeenbreuken hadden. Dat scheelt veel dierenleed. Tussen koppels is veel variatie en voeding heeft hier een hele belangrijke rol. Dus voorzichtigheid is geboden om grote beloftes te roepen.

Gedrag

Het gedrag is ook anders. Dubbeldoelkippen blijven kippen met een pikorde, met scharrel behoefde, stofbad behoefde etc. Ze zijn iets minder bezig met elkaar maar meer met de omgeving. Ze laten elkaar meer met rust en hebben daardoor minder last van verenpikkerij. Stop je ze in een grote groep in een te kleine ruimte zonder afleiding dan zullen ze net als kippen wél pikkerij ontwikkelen. Dan worden ze kaal maar met 1 verschil met de reguliere legkippen: ze zijn veel minder agressief en elkaar doodpikken komt nauwelijks voor. Dit is een opvallend verschil met reguliere legkippen in dezelfde huisvesting.

Veel mensen denken dat dubbeldoelkippen net als grote lobbes honden veel rustiger zijn. Dat is maar ten dele waar. De manier van opfokken, het contact met de mens, de rust in de omgeving hebben allemaal veel invloed. Sommige rassen/hybriden zijn behoorlijk alert op de mens en behouden afstand zonder angstig te zijn terwijl andere voor je voeten lopen en meteen op je benen gaan springen als je gaat zitten.

Conclusie

Concluderend komt het hierop neer: de échte dubbeldoelkip (dus niet de dubbeldoelhen die geen haan kent) is uitstekend geschikt om in omstandigheden te leven die natuurlijker is en meer variatie biedt van zowel klimaat als voeding. Ze is minder gevoelig voor pikkerij en ontwikkeld minder borstbeenbreuken. Het zijn kippen die tegen een stootje kunnen, beter voor zichzelf zorgen en uitstekend kunnen scharrelen. De leg is met een plateau van 80% prima. De voeropname is hoger maar kan vanaf dat ze is uitgegroeid nutritioneel worden verlaagd wat de voerkosten ten goede komt. Hiervoor is meer onderzoek nodig. Het blijven kippen en goed houden van kippen vraagt kennis en kunde.

Deze blog is geschreven door Vera Bavinck, pluimveedierenarts en initiatiefnemer van Kip Up. Samen met Caring Farmers en meer partijen werkt ze aan een nieuw netwerk voor de kleinschalige pluimveehouderij. Lees meer op Netwerk Kleinschalig Pluimvee en schrijf je in voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.