Ondertussen is 2024 alweer voorbij. En er is ontzettend veel niet gebeurd. Er is nog steeds geen Dierwaardige Veehouderij en er is nog steeds geen convenant. Er is ook nog geen nieuwe pilots gestart om te werken aan een dierwaardige veehouderij, en er is zelfs nog geen consumentencampagne die burgers helpt om vaker diervriendelijkere keuzen te maken.

Ook is er nog geen oplossing voor de stikstofcrisis, ligt er nog geen klimaatplan waarmee we de eigen klimaatdoelen kunnen halen, weten we nog niet hoe het water schoner moet worden in 2027, is er nog geen uitzicht voor de PAS-melders en is er nog geen enkel zicht op hoe beleid na derogatie moet zorgen dat we nog een boerenstand over houden.

Natuurlijk hebben al deze problemen wel nadrukkelijk de aandacht van de minister en het ministerie. Er wordt vreselijk veel vergaderd en ze doen echt hun uiterste best om plannen te formuleren. Maar ja, daar kopen we als boeren niets voor. We willen visie, een lange termijnplan en actie.  

Ondertussen – terwijl de minister en haar ambtenaren gevangen lijken te zitten in de koplampen van MOB (quote van Jan Cees Vogelaar – we zijn het niet vaak met hem eens, maar deze verdient een compliment) gebeurt er heel erg veel. Gelukkig.

Boeren, burgers en NGO’s weten elkaar steeds beter te vinden om samen aan de slag te gaan. Om samen de natuur te herstellen op het boerenerf, om boeren financieel te helpen om stappen te maken richting een natuurinclusieve bedrijfsvoering en om simpelweg de handen uit de mouwen te steken op het boerenerf.

Zo meldde Deltaplan Biodiversiteitsherstel dat er concrete plannen zijn voor de aanleg van 350 km aan landschapselementen. Zo meldt Urgenda dat al 1800 melkveehouders experimenteren met kruidenrijk grasland, en op die manier werken zij aan schoner water, CO2-reductie, meer biodiversiteit en een gezondere bodem. Zo is er HoopHeggen die deze winter weer vele km heg aanlegt en elke heg wordt een kleine thuishaven van vele insecten in de heg en onder de grond. Zo verplanten de tienduizend vrijwilligers van Meer Bomen Nu honderdduizenden jonge boompjes van kansarme naar kansrijke plekken, veelal op boerenerven. Zo helpen Wereld Natuur Fonds en Stichting Voedselbosbouw Nederland elke boer die 5 hectare voedselbos wil aanleggen.

En dan zijn er die miljoenen burgers die kiezen voor biologisch en biodynamisch voedsel, die investeren in schone landbouw via bijvoorbeeld Land van Ons, die doneren aan crowdfundingsacties van onze boeren of die aansluiten bij een CSA-tuin, Boerschappen of Herenboeren. Er zijn de helden van No Waste Army die voedsel dat in de supermarkten geen plek krijgt, toch op borden laat belanden. Er zijn de ambtenaren die graag met ons willen samenwerken, en net als wij tegen de stroom inzwemmen. Ook zijn er de NGO’s die zich niet neerleggen bij het lamlendige beleid van het kabinet of bedrijven. Het zijn de dappere NGOs die rechtszaken voeren voor een gezonde natuur, voor de toekomstige generaties. Milieudefensie, MOB, AARDige Buren, Greenpeace, bedankt!

Ook artsen, veeartsen, leraren en andere beroepsgroepen mobiliseren voor gezond voedsel. In de groeiende Caring Movement werken zij samen aan een planeetaardig en dierwaardig voedselsysteem. De zorg zou hierin een hele grote rol kunnen spelen.

En heel voorzichtig kunnen we zeggen, dat er eindelijk bij de supermarkten ook actie van onderop begint te ontstaan. Alle supermarkten en grote cateraars zegden aan Wakker Dier toe om zich te conformeren aan eiwittransitie van 60/40 naar 40/60 dierlijk/plantaardig in 2030. Er zijn inmiddels 3 supermarkten (én alle biowinkels) die Kalverliefde zuivel verkopen van koeien die hun kalfjes een tijd mogen zogen. En er zijn supermarkten die eindelijk zich inzetten voor meer biologische boodschappen, zodat meer boeren kunnen stoppen met het spuiten van synthetisch landbouwgif. Plus was de eerste die alle dagverse zuivel, aardappelen en uien enkel biologisch aanbiedt. Lidl kwam daar dit jaar overheen met het Hutspot: Lidl zal alle aardappelen, uien en wortelen in het schap vervangen door de biologische variant.

En natuurlijk zijn er onze boeren! Die 400 toppers die beleid niet afwachten, maar zelf al grote stappen zetten. En die zich in een polariserende samenleving blijven uitspreken voor een andere landbouw. Dus ondertussen gebeurt er heel erg veel. Laten we die lijn voortzetten in 2025!

Wij hopen dat 2025 het jaar wordt dat de eerste supermarkt aankondigt enkel nog biologisch varkensvlees te zullen verkopen; dat álle supermarkten zich conformeren aan de doelstelling voor 15% bio omzet in 2030. We hopen dat in 2025 het ministerie VWS de vuist op tafel slaat, en een suiker-, vet- en vleestax afdwingt en de BTW op Nederlandse biologische groenten en fruit bijstelt naar 0%.

2025 kan het jaar worden, dat de Tweede Kamer of de minister van VWS via een gezond dieet en lagere zorgkosten, de transitie naar een gezonde landbouw inzet. Want het kan namelijk wel en het gros van de boeren en burgers willen het. Terwijl het landbouwministerie dwaalt, zetten vele boeren stappen, samen met bedrijven, NGO’s en burgers.

Een mooi 2025 toegewenst! En zoek je nog goede voornemens? Koop dan komend jaar vaker boodschappen bij een Caring Farmer bij jou in de buurt!

Het Caring Farmers bestuur en kantoorteam.