Beste Kamerleden,

Morgen debatteert u over de verdeling van de 25 miljard euro, bestemd voor een landbouwtransitie om uit de stikstofimpasse te komen. Graag geven we u enkele dringende aandachtspunten mee, die kunnen helpen voor een juiste verdeling van dit Transitiefonds.

Het doel van dit fonds is, naast het terugdringen van de stikstofbelasting en het beschermen en ontwikkelen van de natuur en het tijdig voldoen aan de Kaderrichtlijn Water, ook de verduurzaming van de landbouw.
De problemen in de landbouw beginnen en eindigen bovenal met de veel te grote veestapel in Nederland. Het beleid heeft toegelaten dat we jaar na jaar 600 miljoen dieren per jaar opfokken en slachten. Dat is simpelweg te veel voor een klein land. Al decennialang weten we dat we te veel mest produceren, ten koste van de natuur. Dat los je niet op met mestvergisting en luchtwassers, maar met krimp.

Hoe dan?

Wij adviseren: werk aan een vermindering van de veestapel op een ethisch verantwoorde manier. Niet met gedwongen uitkoop, maar op een manier waar het Kabinet en de Tweede Kamer al alle touwtjes voor in handen hebben: voer de Wet Dieren uit. Dieren zijn intelligent, ze kunnen lijden en lol hebben. Gun ze dat laatste, gun ze een ‘life worth living’.

Een omschakeling naar een dierwaardige veehouderij die voldoet aan de principes die door de Raad van Dieraangelegenheden zijn geformuleerd is duur en is alleen mogelijk als alle partijen hier hun schouders onder zetten. Maar deze transitie levert veel op: het behalen van stikstof- klimaatdoelen, schonere lucht, goede kwaliteit water en we maken ruimte voor akkerbouwers, groente- en fruittelers en agroforestry. Op Ook Onze Transitie van de Dierenbescherming, Vogelbescherming, Natuurmonumenten, Natuur & Milieu en Caring Farmers vindt u vele mooie oplossingen van duurzame en dierwaardige stalsystemen om naar toe te werken.

Wat ons betreft gaat het merendeel van de 25 miljard naar de omschakeling naar een dierwaardige veehouderij. Mogelijk is deze zelfs duurder dan 25 miljard euro: duizenden veehouders kunnen hierdoor kiezen of ze liever stoppen of hulp willen met verbouwen. Zij zitten nu in onzekerheid en hebben hulpm van de maatschappij nodig. En dat kost geld.

Echter de transitie zal ook financieel veel gaan opleveren, mits deze gepaard gaat met een eiwittransitie en een gezonder dieet. Diverse onderzoeken bewijzen al dat minder vlees en een schonere omgeving vele miljarden per jaar besparing in de gezondheidszorg zullen opleveren. Het debat morgen zou daarom ook niet alleen LNV moeten aangaan, maar van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Wij vragen u als Tweede Kamer om ook het minister VWS te vragen om vol in te zetten op een voedseltransitie en omslag naar een natuurinclusieve en dierwaardige kringlooplandbouw.

Lang genoeg gepraat, begin met ‘no-regret’ maatregelen:

• Maak direct geld beschikbaar voor de provincies voor een vrijwillige en ruimhartige stoppersregeling voor veehouders. Veel veehouders hebben geen opvolger en willen stoppen.
• Geef perspectief aan degenen die willen blijven: help boeren om hun stallen, uitloop en weilanden in te richten volgens de 6 principes van de Raad van Dieraangelegenheden.
• Per direct een stop op nieuwbouw en verbouw van stallen als de nieuwe stal niet minimaal aan 3* BeterLeven-keurmerk voldoet. Geen boeren laten investeren in stallen die ze niet kunnen houden.
• Start direct met voorlichting en het creëren van draagvlak onder consumenten en boeren: licht boer en burger voor over de nieuwste kennis over intelligentie van dieren, dierwaardigheid. Wijs consumenten op keurmerken die een  beter dierenwelzijn garanderen (BLK 2,3 sterren, biologisch, biodynamisch). Dit hoeft de overheid niet allemaal zelf te doen, geld beschikbaar maken voor de keurmerken of dierenwelzijns NGOs’ kan ook.
• Normen voor supermarktmarketing: geen reclame meer voor vlees/zuivel/eieren met de lagere dierenwelzijnsnormen in het schap (1 ster of gangbaar),  maar juist voor de bovenkant van de markt (vlees, zuivel en eieren met biologisch, 2 of 3 Beter Leven keurmerk). OF: geen aanprijzingen meer voor dierlijke producten op prijs, maar enkel op kwaliteit.
• Overheden geven het goede voorbeeld: alle overheidsinstanties gaan diervriendelijker inkopen. Vaker vegetarisch of veganistisch, en altijd biologisch, 3 sterren en lokaal. Zo help je de landbouw vooruit.
• Schaf BTW op bio en groente en fruit af, en initieer een duurzaamheidsheffing op vlees waarvan de inkomsten direct terugstromen naar de landbouwtransitie.
• Kijk naar het plan Natuurbuurderij voor kunstmest-. krachtvoer-, en gifvrije boerderijen rondom Natura2000 gebieden.
• Betere naleving van regels voor dierenwelzijn, niet binnen de bestaande NVWA structuur, maar in een team onafhankelijk van de sector.
• Vol vooruit met het Actieplan Biologische Landbouw.

Voor andere voorwaarden (zoals een eerlijke markt en gelijke eisen aan buitenlandse producten) die nodig zijn om de transitie naar een dierwaardige veehouderij mogelijk te maken, verwijzen wij graag naar het Convenant Dierwaardige Veehouderij.

Sierteelt:

Daarnaast denken wij dat het hoog tijd is om kritisch te kijken naar de sierteelt: deze zorgt in kassen voor een groot deel van de klimaatimpact van de landbouw, en door het hoge energieverbruik ook voor een hoge NOx uitstoot. In de volle grond zorgt de sierteelt voor een groot gedeelte van het gifgebruik van de landbouw met Parkinson en andere gezondheidsproblemen tot gevolg. Vooral snijbloemen zijn geen basisbehoefte en de vraag is hoeveel negatieve impact we accepteren voor een product dat we niet echt nodig hebben. Is het niet tijd om in te zetten op biologische bloembollen en de sierteelt om te zetten naar de teelt van groenten in duurzaam verwarmde kassen of om de sierteelt af te schalen? Ook dit laatste behoeft budget voor grote investeringen of een goed sociaal plan.

Groenboerenplan:

Verder verwijzen wij graag naar de tien punten in het Groenboerenplan, tien aanbevelingen voor een landbouwtransitie door Biohuis, de Federatie Agro-ecologische Boeren, Herenboeren en Caring Farmers.

We wensen u veel succes morgen in het debat,

Caring Vets, Caring Doctors en Caring Farmers.